امروزه درمان های زیبایی در دندانپزشکی بیش از پیش معرفی شده و مواد و وسائل روش‌های مرتبط با آنها هر روزه در حال پیشرفت و تحول هستند. در گذشته این درمان‌ها محدود به ساخت ونیر های کامپوزیت یا لمینت های سرامیکی بر روی دندان ها می شدند اما امروزه با پیشرفت هایی که خصوصا در عرصه دندانپزشکی دیجیتال اتفاق افتاده است.
امکان درمان های بسیار دقیق تر و زیباتر و هم‌چنین مدیریت درمان های پیچیده هم‌چون موارد شامل درمان های ترکیبی ارتودنسی ، جراحی لثه و جراحی ها استخوانی فک در ترکیب با درمان های زیبایی و ایمپلنت به شکل کاملا قابل پیش بینی و با نقشه راه کاملا معین شده امکان پذیر شده است، چرا که در بسیاری از بیماران داوطلب درمان های زیبایی امروزه استفاده تنها از کامپوزیت یا لمینت سرامیکی به هیچ وجه نیاز زیبایی ایشان را برطرف نخواهد کرد.
برای توضیح بهتر این مطلب چند نمونه از بیماران درمان شده مطب را در مراحل مختلف درمانی مورد بررسی قرار می دهم و بطور خلاصه شرح خواهم داد.بیمار، خانمی 25 ساله و بسیار مطلع و آگاه نسبت به روش های درمانی زیبایی بودند که هنگام مراجعه به مطب کاملا از شیوه درمانی ما آگاهی داشتند. طبق روال هر معاینه و مصاحبه ابتدا شرایط سلامت دهان و بافت های آن و نیز وضعیت سلامت دندان ها و مفاصل فکی بررسی شد.مشکلات اصلی بیمار را حتما باید از زبان خودش شنید.
بیمار احساس میکردند که در هنگام لبخند فواصل بین دندان ها و لثه های نمایان شونده زیبا نیست. مدارک اولیه شامل قالب های مطالعه دندانی، فتوگرافی حرفه ای و دقیق از صورت و دندان ها و نیز رادیوگرافی های کامل دوفک تهیه و ثبت شدند.
- اولین گام که بسیار اهمیت دارد آموزش بهداشت و پاکسازی محیط دهان از جرم و پلاک می باشد. در صورتی‌که این مرحله به خوبی انجام نشود تا پایان مراحل درمان و بعد از آن مشکلات بسیار خواهد بود و گاهی نتایج درمان به دلیل پوسیدگی های دندان بعدی و التهاب لثه و مخاط دهان بیهوده و بلا استفاده خواهد بود.
- در مرحله بعدی لیست مشکلات موجود در محیط دهان به لحاظ سلامتی و نیز در بخش زیبایی بررسی می شود.
- لثه های بیمار به دلیل ضعف بهداشتی و فرم دندان ها بسیار متورم و ملتهب است که باید برطرف بشود.
- لثه ها در هنگام لبخند بسیار نمایان هستند و به این پدیده (gummy smile) یا لبخند لثه ای می گویند، در عین حال دندان های بیمار کوتاه به نظر می رسند.
- خط میانی صورت با خط میانی دندان ها مطابق نیست و محور دندان ها به سمت چپ متمایل هستند و نیز خط میانی دو فک در عین حال نا منطبق است.
- فواصل بین دندانی زیاد و غیر متقارن لبخند را کمی خشن و نا زیبا کرده اند.
- سطوح دندان ها بد رنگ و ناصاف هستند.
- وضعیت سطح جونده ( occlusal Plan) بیمار در سمت چپ و راست نا قرینه و به لحاظ عمودی ناصاف است؛ یعنی لبخند بیمار کاملا کج و در سمت راست چرخیده به پایین و مقدار لثه مشاهده شده هم بیشتر و خط لبخند پایین تر از سمت دیگر است.
همانطور که مشاهده می شوداصلاح چنین لبخندی به هیچ وجه با استفاده از یک روش ساده و سنتی امکان پذیر نیست و لازم است تا قبل از هرچیز تمامی مشکلات با طراحی دقیق نقشه راه بررسی و آینده نگری شوند. به چنین روش درمانی که ترکیبی از روش های نرم افزاری و کلینیکی می باشد اصطلاحا طراحی لبخند یا « Smile Design» گفته می شود که مراحل طراحی خط لبخند را در این بیمار به طور خلاصه بررسی خواهیم کرد.
مرحله اول: طراحی خط لبخند دیجیتالی (Digital Smile Design) :
در این مرحله فایل های مربوط به اسکن سه بعدی فک بیمار یا قالب آنها و نیز عکس های مربوط به چهره و دندان های بیمار در نرم افزار های طراحی لبخند دندانپزشکی آنالیز می شوند و دندانپزشک یا تکنسین مسلط به طراحی لبخند می تواند از فرم اولیه لبخند با طراحی زیبا و دقیق بهترین موقعیت و اندازه و رنگ برای دندان ها و نیز لثه های بیمار را مشخص کند و نتیجه نهایی را هر لحظه بازبینی و آزمون و خطا نماید تا به زیباترین لبخند ممکن برای بیمار دست یابد؛ نتیجه این طراحی بر روی صورت بیمار در فضای نرم افزاری با نظر خود بیمار ارزیابی و انتخاب می گردد و این نقشه ی راه خواهد بود.
با کمک این نقشه ی راه نیاز های مربوط به جراحی لثه، میزان تغییرات ارتودنسی لازم و مقدار تراش احتمالی لازم به صورت انتخابی و حداقلی به روی دندان ها و طبیعتا طول درمان و هزینه ها و مواد و روش ها به طور دقیق و کامل معین خواهد شد.
در این بیمار به عنوان مثال لازم است تا ابتدا دندان ها و پلان جونده مرتب و قرینه شوند و به فراخور آن موقعیت و محل و مقدار لازم جهت کاهش یا لیف لثه ها تعیین شوند که در این مرحله نیز نهایتا نرم افزار امکان طراحی و ساخت گاید یا راهنمای جراحی برای کاهش لثه و استخوان اطراف دندان ها را در اختیار می گذارد.
اما لازم است تا قبل از هر چیز تغییرات ارتودنسی اعمال گردند. خط میانی تا حد امکان اصلاح و فواصل نا متقارن که بین دندان های اول فک بالا بسیار زیاد داشت توزیع و متقارن گردند. به این ترتیب بستن این فواصل با لمینت ها منجر به بزرگ شدن غیرطبیعی و نامتقارن هیچ دندانی نخواهد شد.
بعد از مراحل انجام مراحل ارتودنسی و جراحی لثه بیمار و طی شدن دوره نقاهت و بهبودی کامل لثه ها تراش و قالبگیری جهت انجام درمان لمینت سرامیکی انجام می شود.
در این مرحله نیز می توان با استفاده از طراحی نرم افزاری حداقل میزان تراش را در نظر گرفت؛ نرم افزار برای تراش هم می تواند راهنما ای گاید نرم افزاری در اختیار ما قرار دهد تا تراش با حداقل میزان و به دقیق ترین شکل انجام شود.
نکته بسیار مهم آن است که در تمامی این مراحل لازم است تا بیمار بهداشت دقیق و مناسب را حفظ و مراعات نماید تا سلامتی لثه ها جهت نصب لمینت ها کامل شود در غیر این صورت التهاب و خونریزی لبه های لثه ای مانع از قالبگیری دقیق و نیز اتصال درست لمینت سرامیکی به دندان ها خواهد شد.
بقیه مراحل بعد از تراش و قالبگیری تا حد زیادی وابسته به هنر و توانمندی لابراتور سازنده لمینت هاست که سلیقه و هنر به بسیار در نتیجه درمان تاثیر گذار خواهد بود. ساخت سرامیک های تک رنگ با فرم ساده و مصنوعی بسیار آسان و ارزان است ولی ساختن کارهای نزدیک به فرم طبیعی دندان با لبه های نیمه شفاف و فرم های زیبا و کشیده با زوایا و خطوط دقیق و طبیعی بسیار زیبا تر و مستلزم صرف وقت و برخورداری از علم و هنر است.
نهایتا لمینت ها بر روی دندان ها نصب (چسبانده) می شوند. لازم است تا وضعیت جفت شدن دندان ها در حرکات جوشی توسط دندانپزشک دقیق بررسی شود تا نقاط پر فشار و پیش رس جونده باعث شکستن سرامیک ها نشوند.
از این پس مراقبت مجموعه به دست خود بیمار است و بیمار باید مراقب رژیم غذایی خود باشد. خوردن آجیل و غذا های سخت و شکننده برای لمینت سرامیک و ونیر کامپوزیت مناسب نیست، لازم است تا بیمار بیش از پیش با کمک نخ دندان و مسواک به بهداشت دهان و دندان رسیدگی کند و در مراجعات دوره ای بررسی و معاینه بعدی حداقل به صورت سالیانه معاینه انجام دهد.
روکش ها و لمینت های موقت
یکی از مراحل بسیار حساس در دندانپزشکی زیبایی خصوص موارد پیچیده، ساخت و استفاده درست از روکش‌ها و لمینت های موقت است. رها کردن بیمار با دندان های تراش خورده درمدتی که زمان لازم است تا لمینت ها آماده و چسبانده شوند بسیار نامناسب و نا خوشایند است؛به دلایل زیر:
- ظاهر بسیار نازیبا و عواقب روانی آن.
- سطوح دردناک و حساس لثه و دندان که مانع از مسواک زدن درست می شوند و در زمان تحویل کار به دلیل خونریزی و حساسیت بسیار دست و پاگیر خواهند شد.
- عدم امکان تغذیه مناسب
- تغییرات ارتودنتیک (برگشت دندان ها به وضعیت نامناسب اولیه) که سریعا اتفاق خواهد افتاد که حتی اگر بیمار درمان ارتودنسی انجام نداده باشد؛ بعدا دقت و تطابق لمینت ها را با دندان ها کاملا مختل خواهد کرد.
- روکش ها و لمینت های موقت خود به گونه ای ارزیاب و تایید کننده ی مراحل درست درمانی است که در واقع نمونه ای از کار نهایی خواهند بود و این امر باعث ایجاد اطمینان خاطر در پزشک و بیمار است.
ساخت روکش ها و لمینت های موقت روش های گوناگونی دارد که در بروز ترین و دقیق ترین حالت با استفاده ازنرم افزار طراحی دیجیتال لبخند روکش ها ولمینت های موقت طراحی و بوسیله پرینتر سه بعدی ساخته و تحویل می شوند.
در این بیمار نیز مراحل به دقت انجام شد و پرینت سه بعدی کارهای بیمار انجام گرفت. در این روش ساخت موقت طراحی ها و فرم ها بسیار نزدیک به فرم نهایی خواهد بود و نیز لبه های ظریف نزدیک لثه بیمار به دقیق ترین شکل مطابقت با دندان ها و خطوط تراش خواهند داشت که بهداشت حداکثری بیمار را در طول درمان ممکن خواهد نمود. ضمنا در این روش در طی مراحل درمان از جمله در زمان امتحان لمینت ها Try in)) برداشتن و نصب مجدد موقت بسیار ساده خواهد بود.
مزایای روش های دیجیتال در طراحی و ساخت کارهای موقت بیماران به حدی است که هزینه و زحمت آن را کاملا توجیه می نماید.
همانطور که ملاحظه فرمودید در روش های مدرن طراحی لبخند خصوصا با در دست داشتن امکانات دندانپزشکی دیجیتال (Digital Dentisty) بیشترین میزان دقت و آسودگی برای بیمار و پزشک و لابراتور و حتی مجموعه کلینیک دندانپزشکی مهیا میگردد. زیرا که میزان آزمون و خطا و تکرار و تمرین کارها به حداقل می رسد و همه چیز از ابتدا به صورت کاملا برنامه ریزی شده و قابل پیش بینی و دقیق به پیش خواهد رفت.
بدون شک در آینده بسیار نزدیک در تمام بخشهای علم دنداپزشکی روش های نوین با مزایای زیادی که دارند قطعا جایگزین روش های قدیمی و سنتی خواهند شد.
